II Kongres Prawa Medycznego

Idź do spisu treści

Menu główne:


O wspólnym przecinaniu prawno-medycznego węzła gordyjskiego – czyli relacja z II Kongresu Prawa Medycznego
(3 – 4 grudnia 2013 r., Kraków)

System ochrony zdrowia w Polsce jest niezwykle skomplikowany. Opiera się o dużą ilość specyficznych norm, których dogłębne poznanie oraz trafna wykładnia jest niełatwe dla wszystkich podmiotów działających w obrębie tego systemu – samych pacjentów, profesjonalistów wykonujących zawody medyczne, prawników, jak i urzędników działających w jego ramach. Stopień skomplikowania przepisów oraz mających zastosowanie procedur wymusza wręcz konieczność współpracy wszystkich zainteresowanych środowisk dla dobra tych najbardziej zainteresowanych – czyli pacjentów. Jednocześnie, wydaje się, iż ciągle brakuje miejsc mogących stać się forum debaty, wymiany poglądów oraz praktycznych doświadczeń profesjonalistów, zaangażowanych w działania „na styku” prawa i medycyny.

Ta okoliczność oraz sukces pierwszej edycji Kongresu Prawa Medycznego stały się kanwą dla organizacji przez ZiZ Centrum Edukacji Sp. z o.o. (wraz z Partnerami i Podmiotami, które objęły Patronat Honorowy) II Kongresu Prawa Medycznego. Miał on się stać, w zamyśle organizatorów, okazją do dialogu pomiędzy środowiskiem medycznym, prawnikami i pacjentami w celu zapewnienia bezpiecznych warunków wykonywania i korzystania ze świadczeń zdrowotnych.
Nie ulega wątpliwości, iż II Kongres Prawa Medycznego, który odbył się w dniach 3 – 4 grudnia 2013 r. w Krakowie, przyczynił się do realizacji tego zadania, i to z naddatkiem.

Miejsce Kongresu – tj. Aula Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego zostało wybrane nieprzypadkowo. Jest ono wyjątkowe ze względu na swoją historię (związaną m.in. z Sonderaktion Krakau), piękno swoich wnętrz oraz możliwość ugoszczenia dużej liczby uczestników Kongresu. Ta ostatnia okoliczność okazała się bardzo relewantna, jako że trwające dwa dni obrady Kongresu cieszyły się dużą popularnością.

Rozpoczęły się one wykładem dr Piotra Czarnego (ekspert Biura Analiz Sejmowych, Katedra Prawa Konstytucyjnego UJ) na temat „Prawo do ochrony zdrowia w świetle Konstytucji RP i prawa Unii Europejskiej”. Wystąpienie to było znakomitym wstępem do kolejnych trzech wykładów, wygłoszonych przez znanych lekarzy (a jednocześnie członków organów samorządu lekarskiego) oraz sędziów.


Pierwszym z nich był referat dr n. med. Jerzego Friedigera „Leczenie bez uprawnień”. W swoim wystąpieniu, bogato i interesująco ilustrowanym szokującymi często przykładami z praktyki, zwrócił on uwagę na wciąż istniejący problem udzielania świadczeń zdrowotnych przez osoby niemające żadnych uprawnień do ich wykonywania i wynikające stąd zagrożenia dla życia i zdrowia pacjentów. Wystąpienie dr Friedigera było organicznie powiązane z referatem dr n. med. Jolanty Orłowskiej-Heitzman, Naczelnego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej (oraz Prezesa Polskiego Towarzystwa Prawa Medycznego) na temat „Wpływ postępowania z tytułu odpowiedzialności zawodowej lekarza na postępowanie cywilne i karne”. Dr Orłowska-Heitzman, przypominając znane stwierdzenie Prof. M. Filara, dotyczące warunków odpowiedzialności lekarza („gdy leczy nie tak jak powinien, gdy nie leczy, choć powinien oraz gdy leczy choć nie powinien”), w syntetyczny i ciekawy sposób omówiła zasady odpowiedzialności karnej, dyscyplinarnej, cywilnej oraz zawodowej lekarzy (lekarzy dentystów). Swoistą „klamrą” spinającą tę część Kongresu było wspólne wystąpienie dwojga sędziów – SSR Małgorzaty Stanisławczyk-Karpiel (Sąd Rejonowy w Tarnowie) oraz SSO Pawła Szewczyka (Sąd Okręgowy w Krakowie), pt. „Wpływ procesu karnego na postępowanie cywilne”. Oboje referenci zwrócili w
szczególności uwagę licznie zgromadzonych słuchaczy na zagadnienia związane z prejudycjalnością (czyli mocą wiążącą prawomocnych wyroków karnych skazujących) w polskim postępowaniu cywilnym.

Kolejnym punktem Kongresu, odbywającym się w pełnej Auli Collegium Novum były wystąpienia dotyczące tzw. dyrektywy transgranicznej, czyli dyrektywy 2011/24/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 marca 2011 r. w sprawie stosowania praw pacjentów w transgranicznej opiece zdrowotnej. Wystąpienia w tym zakresie, które spotkały się z dużym zainteresowaniem uczestników Kongresu, wygłosiła trójka prawników z dużym doświadczeniem w zakresie praktycznych aspektów prawa medycznego. Byli to: r.pr. Tomasz Pęcherz (Kancelaria Prawna Piotrowska i Wspólnicy) oraz r.pr. Jolanta Budzowska (Budzowska Fiutowski i Partnerzy Radcowie Prawni) i r.pr. Małgorzata Kiełtyka (również z Kancelarii Budzowska Fiutowski i Partnerzy Radcowie Prawni).


Mec. Tomasz Pęcherz (w wystąpieniu „Dyrektywa transgraniczna – szanse i zagrożenia dla szpitali oraz pacjentów”) przedstawił chronologię powstania przedmiotowej dyrektywy (wskazując m.in. na jej źródła w postaci tzw. rozporządzeń koordynacyjnych Unii Europejskiej, oraz orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości [ETS] – w tym linię orzeczniczą dotyczącą usług medycznych, począwszy od wyroków w sprawach Kohll i Decker), a następnie w przystępny (co było istotne dla słuchaczy niebędących prawnikami) sposób wskazał na najważniejsze przepisy dyrektywy, w tym w szczególności te dotyczące zwrotu kosztów opieki transgranicznej. Mec. Pęcherz przedstawił też pokrótce najważniejsze założenia projektu aktu prawnego, który ma implementować dyrektywę do prawa polskiego – w tym te, które są zdecydowanie niekorzystne dla pacjentów – jak przepisy utrudniające uzyskanie zwrotu kosztów już udzielonego transgranicznego świadczenia zdrowotnego, czy dotyczące odmowy zwrotu kosztów takiego świadczenia.


Problematyka zasygnalizowana przez Mec. Pęcherza została bardzo twórczo i ciekawie rozwinięta przez Mec. Jolantę Budzowską w wykładzie pt. „Odpowiedzialność odszkodowawcza względem pacjentów w świetle dyrektywy transgranicznej”. Mec. Budzowska zaprezentowała nieznane wcześniej dane na temat „turystów” medycznych oraz motywów skłaniających ich do wyboru określonych destynacji, związanych ze świadczeniami zdrowotnymi, z których chcą oni skorzystać. Żywe zainteresowanie wzbudziły jej konstatacje dotyczące tego, co świadczeniodawcom i świadczeniobiorcom oferuje polski projekt implementacji dyrektywy oraz możliwe implikacje rozszerzenia wolumenu transgranicznych świadczeń zdrowotnych, wykonywanych przez polskie podmioty lecznicze (w tym w szczególności postulowana przez Mec. Budzowską konieczność zwiększenia ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej podmiotów leczniczych). Last but not least, Mec. Budzowska poruszyła również bardzo interesujące z praktycznego punktu widzenia kwestie dotyczące właściwej jurysdykcji oraz prawa właściwego w przypadku doznania uszczerbku w wyniku transgranicznego świadczenia zdrowotnego.


Uczestnicy z uwagą wysłuchali również wystąpienia Mec. Kiełtyki na temat „Błąd medyczny – nowości w orzecznictwie europejskim”, dokumentujący najnowszą judykaturę w odniesieniu do tego zjawiska.


Żywe dyskusje wzbudziły również wykłady, które zostały wygłoszone w ostatniej, trzeciej części pierwszego dnia Kongresu – tj. „Elektroniczna dokumentacja medyczna jako dowód w postępowaniu cywilnym” r.pr. Anny Kordylewskiej (BDKW Kancelarie Radców Prawnych), „Stan sanitarny szpitali i jego znaczenie dla postępowania sądowego” dr Michała Seweryna (Małopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego) oraz „Zakażenie szpitalne – czy pacjent jest zawsze na przegranej
pozycji” r.pr. Karoliny Kolary (Budzowska Fiutowski i Partnerzy Radcowie Prawni). Dotyczyły one bowiem niezwykle aktualnych zagadnień praktyki lekarskiej.

Drugi dzień Kongresu rozpoczął się od „mocnego uderzenia”. Inauguracyjny wykład pt. „Działalność wojewódzkich komisji ds. zdarzeń medycznych a konstytucyjne zasady Państwa i prawa” wygłosił bowiem sędzia Jerzy Stępień, były Prezes Trybunału Konstytucyjnego RP. Uczestnicy, którzy licznie wypełnili Aulę Collegium Novum również tego dnia Kongresu wysłuchali następnie wystąpienia dr Moniki Urbaniak (Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu) – „Kontrowersje prawne wokół finansowania badań klinicznych w Polsce w świetle wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z września 2013 roku”, a także wykładu wybitnego znawcy prawa pracy, prof. dr hab. Arkadiusza Sobczyka (A. Sobczyk i Współpracownicy Kancelaria Prawna, Katedra Prawa Pracy i Polityki Społecznej UJ) pt. „’Pracownicze’ zobowiązania podmiotów leczniczych wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – perspektywa podmiotów leczniczych”. Prof. Sobczyk zwrócił uwagę obecnych na to, iż polskie prawo ubezpieczeń społecznych definiuje pojęcie „pracownika” odmiennie od tego, jak pojęcie to jest definiowane w prawie pracy, oraz na nieprzewidziane konsekwencje takiego stanu rzeczy dla podmiotów zatrudniających lekarzy.


Wreszcie, ostatnia część Kongresu poświęcona była także zagadnieniom związanym z szeroko pojętymi prawami człowieka w kontekście udzielania świadczeń zdrowotnych. Najpierw swój wykład wygłosiła Katarzyna Łakoma (Dyrektor Zespołu Prawa Administracyjnego i Gospodarczego w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich). Jej wystąpienie, zatytułowane „Aktualne problemy prawa medycznego w świetle działalności Rzecznika Praw Obywatelskich” nawiązywało w sporej części do problematyki implementacji wyżej wspomnianej dyrektywy transgranicznej (co oczywiście nie powinno dziwić, zważywszy, iż jest to jedno z istotniejszych zagadnień dotyczących praw pacjentów w Polsce). Co ciekawe, Dyr. Łakoma wskazała na interwencję RPO w sprawie przepisów implementujących dyrektywę do prawa polskiego; omówiona przez nią odpowiedź Ministerstwa Zdrowia (MZ) na w/w interwencję RPO unaoczniła uczestnikom podejście MZ oraz NFZ do kwestii finansowania transgranicznych świadczeń opieki zdrowotnej, które wydaje się, w częściowym przynajmniej względzie, przedkładać interesy finansowe budżetu państwa i NFZ nad interes pacjenta.


Dwoje kolejnych prelegentów – dr Marzena Ksel (ekspert Rady Europy) oraz dr Piotr Mierzejewski (były Dyrektor Departamentu Polityki Zdrowotnej Rady Europy) odniosło się w swoich wystąpieniach do szerszego (europejskiego i światowego) kontekstu praw człowieka związanych z zagadnieniami świadczeń opieki zdrowotnej. Dr Ksel w swoim wystąpieniu („Tortury w opiece zdrowotnej na świece w świetle raportu ONZ”) przywołała raport Juana E. Méndeza, Specjalnego Sprawozdawcę ds. Tortur i Innego Okrutnego i Nieludzkiego lub Poniżającego Traktowania lub Karania, działającego przy Radzie Praw Człowieka ONZ, stworzony dla Organizacji Narodów Zjednoczonych, przedstawiając przykłady tortur stosowanych w placówkach opieki zdrowotnej, w tym odmawianie leczenia przeciwbólowego cierpiącym pacjentom. Jako niechlubny przykład takich praktyk przywołała przypadek w województwie świętokrzyskim, w którym, z naruszeniem prawa i standardów postępowania medycznego, ratownikom medycznym uniemożliwiono podawanie morfiny w postępowaniu przedszpitalnym.


Natomiast dr Mierzewski w swojej prelekcji pt. „Rola Rady Europy w budowaniu bezpieczeństwa i prawa pacjenta w Europie bez granic. Między obowiązkowymi Dyrektywami Komisji Europejskiej a zobowiązującymi Rekomendacjami Rady Europy – komentarz ekspercki” podzielił się z uczestnikami
Kongresu swoimi interesującymi refleksjami na temat zakresu wpływu Rady Europy na katalog praw pacjenta w jednoczącej się Europie.

Podsumowując, II Kongres Prawa Medycznego przyciągnął do Auli Collegium Novum UJ w Krakowie liczną grupę uczestników, wśród których znaleźli się Naczelny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej i członkowie samorządów lekarskich, przedstawiciele praktycznie wszystkich profesji medycznych, sędziowie, profesorowie prawa oraz prawnicy-praktycy, posiadający długoletnie doświadczenie w prowadzeniu spraw z zakresu szeroko pojętego prawa medycznego. Stał się on platformą wymiany poglądów oraz praktycznych doświadczeń profesjonalistów pracujących „na styku” prawa i medycyny – wypełniając tym samym istotną lukę w kwestiach związanych z ochroną zdrowia.


Frekwencja podczas II Kongresu Prawa Medycznego mile zaskoczyła organizatorów, a obecni uczestnicy zgodnie ocenili, iż poziom prowadzonych wykładów i dyskusji stał na bardzo wysokim poziomie merytorycznym. W opinii organizatorów, jak i przede wszystkim - samych uczestników (do których zalicza się niżej podpisany), II Kongres Prawa Medycznego stanowił niezwykle udane wydarzenie, ze wszech miar warte kontynuowania, dlatego warto już dziś pomyśleć o kolejnej edycji Kongresu.

mgr Marcin Kiełbasa
prawnik, absolwent aplikacji radcowskiej w OIRP Kraków,
doktorant w Katedrze Prawa Europejskiego UJ (przygotowuję obecnie pracę doktorską pt. „Prawa socjalne w Unii Europejskiej a granice swobód rynku wewnętrznego”, której jedna część poświęcona jest transgranicznej opiece zdrowotnej w UE)
tłumacz języka angielskiego oraz włoskiego

II Kongres Prawa Medycznego

System ochrony zdrowia w Polsce oparty jest o niezliczone ilości specyficznych przepisów prawa, trudnych w interpretacji zarówno dla pacjentów, osób wykonujących zawody medyczne, jak i dla prawników nie znających specyfiki ochrony zdrowia. Ich zrozumienie wymaga wzajemnej współpracy tych środowisk. II Kongres Prawa Medycznego to okazja do dialogu pomiędzy środowiskiem medycznym, prawnikami i pacjentami w celu zapewnienia bezpiecznych warunków wykonywania i korzystania ze świadczeń zdrowotnych.

Z udziałem autorytetów w zakresie prawa medycznego podjęte zostaną tematy stanowiące rzeczywiste problemy dla uczestników systemu ochrony zdrowia:
- problematyka dowodów w sprawach medycznych, w tym w szczególności znaczenie dowodu z sekcji zwłok,
- błędy medyczne,
- dokumentacja medyczna,
- przekształcenia podmiotów leczniczych,
- dochodzenie roszczeń przed wojewódzkimi komisjami orzekającymi o zdarzeniach medycznych,
- reklama leków,
- problemy w zakresie refundacji leków.


Uczestnictwo w Kongresie upoważnia lekarzy, radców prawnych oraz adwokatów do otrzymania punktów edukacyjnych wg obowiązujących regulacji.

Kontakt z Biurem Kongresu

ul. H. Kołłątaja 16/4
31-502 Kraków
Tel.: 12-422-09-20
Fax: 12-421-40-50
e-mail: prawomedyczne@zizce.edu.pl


 
Wróć do spisu treści | Wróć do menu głównego